مباهله

«سوره مبارکه آل‏عمران آیه61» "فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبین‏"

 فخر رازی ذیل آیه بالا که به آیه مباهله معروف است، می‏گوید: در «ری» مردی بود به نام محمود بن حسن حمّصی که آموزگار دوازده امامی‏ ها بود و می‏ پنداشت که «علی» از همه انبیا(علیهم‌السلام) غیر از حضرت محمدصلی الله علیه و آله و سلم برتر است و چنین استدلال می‏ کرد:

 

آنچه بر این مدّعا دلالت می‏ کند قول خداوند است که فرمود: (وأنفُسَنا وأنفُسَکُم). مراد از (أنفُسَنا) خود پیامبر نیست، زیرا انسان خودش را دعوت نمی‏ کند، بلکه غیر خودش مراد است و بر اساس اجماع، وی «علی» است، پس آیه دلالت دارد که «علی»، «نفس» و «خود» حضرت پیامبر است. البته نمی ‏تواند مراد این باشد که وی عین اوست، پس مراد آن است که مانند اوست.

 

این عموم [همانندی] در جهت نبوت و فضل تخصیص خورده است، زیرا اجماع داریم که «علی» پیامبر نبود و نیز پیامبر از ایشان افضل بود؛ ولی عموم همانندی در غیر این دو مورد باقی می ‏ماند. سپس اجماع داریم که پیامبر اکرم از سایر پیامبران برتر است، از این‏رو «حضرت علی» از همه پیامبران برتر است.

فخررازی که به «امام المشککین» معروف است این استدلال پیرمرد از شهرری را قبول می کند و شکی در آن وارد نمی کند این در حالی است که امام فخر رازی که دارای تألیفات بسیاری است و به امام المشککین معروف است، در جاهای مختلف ذیل مباحث به ایراد شبهات و اشکالاتی می‌پردازد و ایجاد شک می کند همانگونه که در آیه ولایت نیز دو شبهه وارد می کند.

پ ن: امام رضا(ع) به مأمون فرمودند: بالاترین فضیلت علی(ع) آیۀ مباهله است. چون در این آیه علی(ع) نفس پیامبر(ص) اعلام شده است.